Kamu Başdenetçisi (Ombudsman) Sayın Mehmet Akarca, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun "İdarenin her türlü eylem ve işlemini hukuka ve hakkaniyete göre inceleme" GÖREVİ kapsamında: "Tarım ve İçişleri Bakanlıklarının genelge ve talimatlardaki yetki aşımı ve yasaya aykırılıkları" için soruşturma ve inceleme TALEP EDİYORUZ.

KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU’NA BAŞVURU DİLEKÇESİ 

Konu: 7527 Sayılı Kanun’un Uygulanmasında Yürütme Organlarınca Yapılan Yetki Aşımı ve Mevzuata Aykırı İşlemler Hakkında Denetim ve Soruşturma Talebi 

7527 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinin ardından, Tarım ve Orman Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan genelge, talimat ve müfettiş raporlarında yer alan düzenlemeler, 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu ve ilgili Yönetmelik hükümlerine açıkça aykırıdır. Bu Genelge ve talimatlarla yasada yer almayan yükümlülükler yürürlüğe sokulmuş; Kanun ve Yönetmelik kapsamı genişletilip bu suretle yetki aşımı oluşturmuştur. Söz konusu genelge ve raporlar doğrultusunda sahipsiz hayvanların yasaya aykırı ölüm zulüm alanlarına toplanması, sokaklarda  beslenmesinin engellenmesi ve fiilen ortadan kaldırılması yönünde uygulamalar başlatılmış ve bu bağlamda mevzuatta öngörülmeyen “ara toplama istasyonları” kurulmuş; vatandaşların CİMER ve 112 sistemleri üzerinden ihbar mekanizması kurularak bu ihbarlar idari eylemlere dayanak yapılmıştır. 

Bu durum, idarenin kanuniliği, yaşam hakkı ve idarenin dürüstlük ilkesi ile bağdaşmamaktadır.

 YETKİ AŞIMI VE MEVZUATA AYKIRILIKLAR:

1-)  TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI GENELGESİ (31.01.2025 – E-85413779-280.01.02-17823179) 

Genelgenin (b) bendinde, 5199 sy Kanun’un Geçici 4. maddesinde belediyelere çalışma izni bulunan bakımevi ve buna bağlı olmak şartıyla oluşturulacak doğal yaşam alanları kurmaları için 2028 yılına kadar tanınan süre yok sayılarak, “hayvanların hemen toplanması” talimatı verilmiştir. Öte yanda bakanlık 1389 belediyeden 1000 e yakın belediyede yasal bakımevi olmadığını bilmektedir. Bu durum, kanunla belirlenmiş süreyi yürütme tasarrufuyla yok saymak anlamına gelmekte ve yasama yetkisinin gaspı niteliğindedir.

2-)  İÇİŞLERİ BAKANLIĞI GENELGESİ (02.05.2025 – E-23635644-249-101313) Genelge Madde-14 : mevzuatta yer almayan “ara hayvan toplama istasyonları”nın kurulması talimatı verilmiştir. Oysa 5199 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği yalnızca “bakım evi” ve “doğal yaşam alanı” tanımlarını içerir. Yeni bir tesis türü yaratmak, açık biçimde yetki aşımıdır. 

3-) MÜLKİYE MÜFETTİŞLERİ RAPORUNDAKİ ÖNERİLER: (Mart 2025 – 2. Dönem Denetimi) 

Raporda  “tüm belediyelerin sahipsiz hayvanları en yakın bakımevine teslim etmesi”,  “geçici toplama alanı oluşturulması”, “besleme noktalarının kaldırılması” gibi öneriler, mevzuatta bulunmayan yükümlülüklerdir. Bu önerilerin İl Hayvanları Koruma Kurullarında “uygulama kararı” haline getirilmesi, öneri niteliğindeki bir raporun yasaya aykırı bağlayıcı idari işleme dönüştürülmesi sonucunu doğurmuştur. 

Madde 8:  “Bakımevi bulunmayan belediyelerin topladıkları sahipsiz hayvanları en yakın bakımevine teslim etmeleri için yerel yönetimler arasında protokoller yapılması.”  İfadesi; 5199 sayılı Kanun MADDE 14- Geçici Madde 4 (7527 değişikliğiyle) “Sadece nüfusu 25 binin altında olan belediyeler sahipsiz hayvanları en yakın bakımevine teslim eder.” hükmündeki  bu istisnayı tüm belediyelere genişletmiş; kanunda yer almayan bir zorunluluğu idari emir için öneri haline getirmiştir. 

Madde 10: “Bakımevlerinin yetersiz kaldığı dikkate alınarak geçici barınma alanları oluşturulması.” önerisi, mevzuatta bulunmayan yeni bir tesis türü yaratarak yetki aşımı oluşturmaktadır. 

Madde 13: “Hayvan besleme noktalarının belediyelerce kaldırılması.” Mtfş raporundaki bu öneri, İl Hayvanları Koruma Kurullarında Valiliklerce , belediye ve vatandaşlarca hayvanlara bir yudum su ve iki lokma yemek verilmesinin yasaklanması kararları verilmesinin talimatlandırılması, hayvanları aç susuz ölüme mahkum ettirerek yaşam haklarını doğrudan ortadan kaldırmaktadır. 

4-) İÇİŞLERİ BAKANLIĞI –CİMER / 112 SİSTMİNDEN KEDİ VE KÖPEKLERİ ŞİKAYET Sahipsiz hayvanların CİMER ve 112 üzerinden “şikâyet edilebilir” hale getirilmesi, vatandaşları hayvanların ortadan kaldırılmasına teşvik etmekte; fiilen yaşam hakkı ihlaline yol açmaktadır. 

TALEPLER 

• Genelge, talimat ve raporların hukuka ve hakkaniyete uygunluğu yönünden incelenmesini,
• İptali ve yürütmenin durdurulması için ilgili makamlara tavsiye kararı verilmesi,
• İl Hayvanları Koruma Kurulları’nda alınan, mevzuata dayanmayan “uygulama kararlarının” iptali yönünde uyarı ve tavsiyede bulunulmasını,
• Yetki sınırlarını aşan uygulamaları hakkında denetim ve disiplin soruşturması önerilmesini, yetki aşımına son vermesi ve kanuni sınırlara dönmesi konusunda uyarı yapılmasını,

saygıyla arz ederim.